In een drieluik nemen adviseurs van Adjust u mee door de problematiek rondom samenwerking en de contract vorming door middel van de UAV-gc. En dat doen we aan de hand van verschillende invalshoeken en uitgangspunten die niet altijd juridisch zullen zijn. Vandaag de tweede door mr. Joris Schillemans, jurist en bovenal project-/contractmanager die met nadruk kijkt naar de praktische kant in voorbereiding en uitvoering.
Collega Marcel Kars betoogde al dat de UAV-gc 2020 noodzakelijkerwijs meer focus zet op de gezamenlijke verantwoordelijkheid van Partijen om kwaliteitsmanagement en contractbeheersing goed op elkaar te laten aansluiten (zie ook deel 1 van deze drieluik). In de training Systeemgerichte Contractbeheersing die Adjust geeft voor PAOtm merkte ik altijd op dat het niet gek is dat juist kwaliteitsmanagement, de link met ISO 9001 en kwaliteitsborging door de Opdrachtnemer te weinig aandacht krijgt aan de voorkant van een project. De tekst van §19 is namelijk nogal summier; de toelichting geeft al meer inzicht. Het Kader contractbeheersing van Rijkswaterstaat (RWS): ‘zakelijk samenwerken op basis van vakmanschap en vertrouwen’ ademt de noodzaak van de huidige aanpassingen van versie 2020. Dit behelst dus een wijziging bij de herziening UAV-gc 2020 gericht op het beter aansluiten in de praktijk.
Vanuit mijn praktijk perspectief verbaasde het me dat de nieuwe versie UAV-gc 2020 nog steeds niet de toepassing van onderhoudscontracten accommodeert. Een aanpassing in de Model Basis Overeenkomst (MBO; overweging in de considerans dat de opdracht aanvangt met instandhouding (regulier onderhoud) en gaande weg sprake is variabel/planmatig onderhoud en een aanpassing in de scope beschrijving van artikel 2 van de MBO) die RWS al in 2006 doorvoerde, waarop al jaren de prestatiecontracten zijn geschoeid en die veelvuldig navolging heeft gekregen van Provincies en gemeentelijke Opdrachtgevers, is door de Commissie die versie 2020 onderhanden heeft ogenschijnlijk genegeerd. De UAV-gc gaat immers uit van ontwerp, realisatie, eventueel gevolgd door een onderhoudsperiode in de zin van §29. In bovengenoemde praktijk is echter sprake van een opdracht die gericht is op het in stand houden van een areaal en/of objecten waarbij ‘upgrade’s’ noodzakelijk zijn om aan de Eisen uit de Vraagspecificatie te voldoen. Vanaf aanvang van het Werk start Opdrachtnemer dus met het ‘meerjarig onderhoud’ Overeenkomstig de vraagspecificatie. Opdrachtgevers geven de voorkeur aan het hanteren van deze aangepaste MBO en de UAV-gc omdat:
- Opdrachtgever wenst te sturen op prestaties en kwaliteit, in plaats van activiteitgericht (UAV);
- De uitgangspunten van de UAV-gc 2005 beter aansluiten op de gewenste wijze van aansturing door Opdrachtgever; door het kwaliteitssysteem van Opdrachtnemer te toetsen;
- De Opdrachtnemer tevens, in het kader van het in stand houden en het meerjarig onderhouden, binnen de in de Vraagspecificatie gestelde voorwaarden, planmatige onderhouds- en vervangingswerkzaamheden dient te realiseren en voorstellen dient te doen om het meerjarig in stand houden van de Objecten die onderwerp zijn van deze Overeenkomst te optimaliseren;
- Hiervoor ontwerpaansprakelijkheid geldt en Opdrachtnemer vervolgens vrij is het onderhoudsconcept aan te passen als het aan de Vraagspecificatie voldoet.
Of het nu gaat om grote arealen met infrastructuur, of het onderdelen van openbare ruimte betreft, m.i. is het opmerkelijk dat in de herziening hier geen rekening mee is gehouden. Ook voor meerjarige prestatieafspraken in de utiliteit en vastgoed(beheer) leent dit model zich goed. Onlangs heeft Adjust nog geadviseerd dit model te gebruiken voor het meerjarig onderhoud (incl. planmatig onderhoud) voor meer dan 50 Parkeergarages, -terreinen en fietskelders voor de gemeente Amsterdam. Vanuit praktisch oogpunt werkt het. De suggestie is nogmaals ter hand gedaan bij CROW.
Als laatste onderwerp haal ik graag de problematiek over de aansprakelijkheid voor Bodem-aspecten aan. Het opnemen van huidige § 13 (Bodemaspecten) in de nieuwe § 3 (Informatie) zorgt voor onduidelijkheden, lost een aantal knelpunten niet op en maakt het zelfs ingewikkelder. Bodemverontreiniging die tijdens uitvoering (§ 13-4 UAV-gc 2005) wordt aangetroffen was initieel een Opdrachtgevers risico. Nu is dat een Opdrachtnemers risico geworden. Dat is een achteruitgang nu veel regelgeving bijv. rondom PFAS stringenter is geworden. De risicoverdeling overeenkomstig § 13-4 UAV-gc 2005 zorgt ervoor dat Opdrachtgever bodemonderzoeken moet laten verrichten. Als Opdrachtgever daarin verzuimt, komt dat voor zijn rekening en risico. Maar conform de UAV-gc 2020, moet Opdrachtnemer eerst nog aantonen dat hetgeen hij tijdens uitvoering aantrof niet overeenkwam met de toestand, zoals hij die verwachtte aan te treffen. Zie je de uitgebreide Nota’s van Inlichtingen hieromtrent al voor je? Als er geen informatie beschikbaar is, is dat een bijzondere moeilijke vraag om te beantwoorden. Dat is een ongelukkige insteek en ik voorzie een steekspel over de bodemgesteldheid in het aanbestedingstraject. Angstbeeld is dat Opdrachtgever verzuimt in zijn informatieplicht en Opdrachtnemer eerst door zijn afstemmingstoets moet komen, alvorens recht te hebben op kostenvergoeding en/of termijnverlenging. De insteek zou juist andersom moeten zijn. De bodem wordt door Opdrachtgever ter beschikking gesteld. Het is eigendom van Opdrachtgever en daarom dient bodemgesteldheid voor rekening & risico van Opdrachtgever te blijven.
- Het (concept) document UAV-gc 2020 staat op de site van de CROW: https://www.crow.nl/thema-s/contracteren/uav-en-uav-gc/tervisielegging-uav-gc-2020.
Over de schrijver
Joris Schillemans Business Unit Directeur Publiek bij Adjust Consulting B.V. en als analytische verbinder in staat in complexe (project) organisaties projectdoelstellingen te borgen en belangen van (interne) stakeholders daarbij niet uit het oog te verliezen. Joris heeft bewezen resultaatgericht werken met zijn creativiteit te kunnen combineren; meerdere keren heeft dit tot onderscheiden prestaties geleid. Winnaar Gouden Mier (jaarlijkse prijs voor het meest aansprekende inkoopinitiatief bij het Rijk) en Winnaar PIM Award Partnerprogramma Infrastructure Management.